یکی از سوالات مهمی که هر راننده‌ای باید جواب آن را بداند این است که زمان جوش آوردن ماشین باید چه کارهایی انجام داد (و نداد). برای دانستن این مورد پیشنهاد می‌کنیم این مطلب را تا انتها مطالعه کنید.
از موارد غیرقابل انکار درباره موتورهای درون سوز، بالا رفتن دمای آن‌ها هنگام فعالیت است. این از اصلی‌ترین شاخصه‌های این موتورها است. به همین دلیل، معمولاً در ساخت اجزا و قطعات مختلف موتور، به تحمل گرمایی آن‌ها توجه ویژه می‌شود. اما نکته مهم این است که سقف دمایی که هر موتور می‌تواند تحمل کند مشخص است و درصورت بالاتر رفتن دما از این سطح مشخص، عملکرد موتور و اجزای آن مختل می‌شود.
به همین دلیل سیستم خنک‌کاری موتور نیز در تمامی خودروها اهمیت بالایی دارد. ضمن عملکرد صحیح سیستم خنک‌کاری، برخی عوامل دیگر نیز در بالا رفتن دمای موتور موثر هستند. توصیه می‌شود که از عوامل همواره مدنظر باشند تا مانع از داغ شدن موتور یا به اصطلاح جوش آوردن آن شویم.
در ادامه قصد داریم به بررسی بیشتر دلایل جوش آوردن ماشین بپردازیم و بدانیم که درصورت بروز چنین مشکلی، چه راه‌کاری را باید در پیش بگیریم. ضمن اینکه توضیح می‌دهیم دقیقاً چه زمانی می‌گوییم ماشین جوش آورده است.
جوش آوردن ماشین آن‌قدر واضح است که نیاز بهعلامت خاصی ندارد. معمولاً دمای موتور بالا می‌رود شاهد دو مورد زیر خواهیم بود:
در چنین مواقعی، اولین و مهم‌ترین توصیه خاموش کردن خودرو و توقف حرکت است چرا که حرکت با خودرویی که موتور آن جوش آورده و ادامه روشن نگه داشتن موتوری که دمای آن به بیشتر از حد مجازش رسیده، می‌تواند آسیب‌های جدی در پی داشته باشد. فراموش نکنیم بسیاری از اجزا و قطعات موتور، قادر به تحمل دمای مشخصی هستند که برای موتور تعیین شده و با بالاتر رفتن این دما، تخریب می‌شوند.
به جز این علائم ممکن است موارد دیگر قبل از جوش آوردن کامل موتور مشاهده شود. علائمی که می‌توانند به عنوان زنگ خطر محسوب شوند و توجه به آن‌ها کمک کند تا پیش از رسیدن به نقطه جوش، خودرو را خاموش کنیم. این علائم عبارتند از:
علائم ذکر شده مانند کاهش توان موتور یا شنیدن صدای غیرعادی از آن ممکن است علامت مشکلات دیگری هم باشند. اما درصورت همراه شدن با برخی علائم دیگر می‌توان مطمئن شد که نشانه‌ای از بالا رفتن دمای موتور هستند.
به‌طور کلی دلیل جوش آوردن موتور، نقص در عملکرد سیستم خنک‌کاری خودرو است. به این معنی که یک یا چند بخش از این سیستم به وظیفه خود به خوبی عمل نمی‌کنند. بنابراین دلایل جوش آوردن خودرو می‌تواند به شرح زیر باشد:
ممکن است افزایش رسوب در رادیاتور باعث خوردگی آن شود و آب نشت کند، در نتیجه، سطح مایع خنک‌کننده کاهش می‌یابد و با افزایش دمای آب مواجه می‌‌شویم.
ترموستات بر اساس زمان‌بندی، مسیر آب در موتور را باز و بسته می کند. باز نشدن ترموستات در زمان معین سبب جوش آوردن ماشین خواهد شد.
پمپ آب یکی از بخش‌های سیستم خنک‌کنندهٔ ماشین است. این قطعه آب رادیاتور را به گردش در می‌آورد. همین گردش آب منجر به خنک شدن موتور می‌شود، اما هرگونه خرابی یا اختلال در فعالیت واتر پمپ باعث می‌شود که جریان آب متوقف شود و ماشین جوش آورد. این خرابی ممکن است از نشتی پمپ یا شکستن آن به هر دلیلی باشد.
فن رادیاتور یا همان پروانه موتور بخش دیگری از سیستم خنک کننده موتور است که آب رادیاتور را خنک کرده و سبب خنک شدن موتور می شود. اگر درجه آب، دمای بیش از حد مجاز را نشان دهد اما فن رادیاتور روشن نشود یا شدت چرخش آن بسیار کم باشد می‌توان برداشت کرد که مشکل از این قطعه است.
این نشتی چیزی غیر از ترک در رادیاتور را واتر پمپ است. ممکن است شلنگ‌ها و لوله‌های انتقال آب دچار نشتی یا پارگی شده باشند. این معضل کم شدن آب رادیاتور و بالا رفتن دمای موتور را به همراه دارد. نشتی ممکن است در اتصالات سیستم خنک کننده نیز ایجاد شود.
اگر پارگی یا آسیب وارد شده به لولع‌ها یا شلنگ‌ها زیاد باشد، باعث نفوذ هوا به داخل سیستم می‌شود. این هوا در مسیرهای سیستم خنک کننده در بدنه موتور ایجاد حباب‌های هوای گرم می‌کند که بر بالا رفتن دمای موتور تاثیر مستقیم دارد و در نتیجه سبب جوش آوردن ماشین می‌شود.
ممکن است مسیر حرکت آب رادیاتور به دلایل مختلف مانند رسوب کردن ذرات یا آسیب به یکی از قطعات و اجزا بسته باشد. در این صورت، مایع خنک‌کننده نمی‌تواند به وظیفه خود عمل کند و دمای موتور بالا می‌رود. این مسیر می‌تواند شامل پره‌های رادیاتور یا لوله‌های انتقال آب شود.
روغن موتور علاوه‌بر روان‌کاری موتور، بر کاهش دمای آن نیز موثر است. به این ترتیب که وقتی روغن موتور شرایط ایده‌آلی نداشته باشد، اصطکاک در قطعات موتور بالا رفته و موجب بالا رفتن دمای این اجزا می‌شود. ضمن اینکه روغن موتور حین حرکت در بین قطعات موتور، به تبادل گرمایی با آن‌ها پرداخته و به پایین آمدن دمای موتور کمک می‌کند.
حال اگر روغن موتور شرایط ایده‌آلی نداشته باشد، دمای موتور افزایش پیدا می‌کند و احتمال جوش آوردن آن نیز بالاتر می‌رود. سطح روغن موتور خود را بررسی کنید و فراموش نکنید که طبق دستورالعمل سازنده، در زمان مناسب روغن موتور خودروی خود را تعویض کنید.
در سیستم خنک کننده موتور خودرو، اصلی ترین نقش را مایع خنک‌کننده ایفا می‌کند. این مایع که آب رادیاتور نامیده می‌شود، باید استانداردهای لازم را داشته باشد تا بتواند به‌خوبی دمای موتور را کاهش دهد. حجم آب رادیاتور نیز اهمیت زیادی دارد و نباید زیاد یا کم باشد. در صورتی که مایعی که استفاده می‌کنید استاندارد نیست، آن را تعویض کنید. بهتر است کل آب را تخلیه کرده و سپس مجدداً آن را پر کنید.
تسمه پروانه که وظیفهٔ چرخاندن پروانه موتور را برعهده دارد، آسیب پذیر است. گاهی خرابی این تسمه، علت اصلی جوش آوردن ماشین است. دقت کنید این تسمه نباید توسط روغن چرب شود و در صورت مشاهده هرگونه پارگی در تسمه باید اقدام به تعویض آن کرد. شل و سفت بودن تسمه پروانه نیز اهمیت زیادی در نحوه عملکرد آن دارد.
پیشتر از استاندارد نبودن مایع خنک‌کننده صحبت کردیم. اکنون باید گفت که در صورت عدم تعویض به موقع مایع خنک‌کننده یا استفاده از آب شهری به تنهایی به جای ترکیب آب مقطر و ضد یخ یا ضد یخ خالی، این مایع پس از مدتی باعث خورده شدن واشر سرسیلندر و حتی خود سرسیلندر می‌شود و در صورت بروز چنین مشکلی دی اکسید کربن یا روغن وارد رادیاتور شده و باعث بالا رفتن دما و حتی ترکیدن شلنگ‌های رادیاتور می‌شود.
به‌جز موارد ذکر شده که می‌توانند از رایج‌ترین و اصلی‌ترین دلایل جوش آوردن موتور باشند، دلایل دیگری نیز در بین عوامل چنین معضلی مطرح می‌شوند. این موارد معمولاً عبارتند از:
دقت داشته باشید اگر خودروی شما به دفعات جوش می‌آورد و این دفعات مکرر، در شرایط مختلف اتفاق می‌افتد، احتمال خرابی در اجزای موتور یا سیستم خنک کننده بیشتر است. ضمن اینکه برخی از عوامل جوش آوردن خودرو به راحتی قابل پیشگیری هستند و می‌توانیم با کمی دقت، نسبت به این عوامل از این اتفاق پیشگیری کنیم.
اولین و مهم‌ترین اقدام هنگام جوش آوردن موتور، متوقف کردن خودرو و خاموش نمودن آن است. پس از این کار، طی کردن مراحل زیر از طرف کارشناسان و تعمیرکاران توصیه می‌شود:
گفته می‌شود اگر امکان توقف خودرو را ندارید، روشن کردن بخاری خودرو و باز کردن شیشه ماشین نیز می‌تواند در خنک شدن موتور و پایین آمدن دمای آن موثر باشد.